Yeşil OSB (Organize Sanayi Bölgesi), Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen ve Türkiye’de Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen bir projedir. Yeşil OSB projesi kapsamında, Türkiye’de seçilen bazı OSB’lerden elde edilen verilerden yola çıkarak diğer birçok OSB ile ilgili sürdürülebilir çalışmalar yapılması hedefleniyor. OSB’lerin çevresel, ekonomik, sosyal ve yönetim performanslarının iyileştirilmesi ve bu konuda kalıcı çözümler üretilmesini amaçlayan projede yeşil rekabetçiliğin de artırılması isteniyor.

Yeşil OSB Nedir?

Yeşil OSB projesi, OSB’lerin finansal yapısı, su ve enerji yönetimi, paydaş ilişkileri, risk yönetimi, planlama, iklim değişikliğiyle mücadele vb gibi konularda sürdürülebilir politikalar geliştirmesine odaklanıyor. Bu kapsamda birtakım eylem planları oluşturulmasını öngörüyor. Proje kapsamında belirlenen kriterleri karşılayan OSB’ler yeşil bayraklı OSB unvanına kavuşacak. Bunun için gelişmiş bir sertifikasyon sistemi kuruldu ve yeşil OSB sertifikalandırma konusunda pilot çalışmalar başladı. OSB’lerin sürdürülebilirlik performansını ölçen parametreler üzerinden yapılan değerlendirmeler sonucunda gerekli puanı toplamayı başaran OSB’ler yeşil OSB sertifikası almaya hak kazanacak.

Yeşil OSB projesi kapsamında OSB’lerin sürdürülebilirlik potansiyellerini tespit etmek ve genel bir çerçeve hazırlayabilmek için ilk fazda 4 OSB belirlendi:

• Ankara Sanayi Odası 1. OSB (ASO – 1)
• Bursa OSB
• İzmir Atatürk OSB
• Adana Hacı Sabancı OSB

Bu OSB’lerden yola çıkarak 18 farklı OSB için neler yapılacağı belirlenmiş ve bir yeşil OSB sertifikasyon sistemi kurularak çalışmalara başlanmıştır. Pilot çalışmalarının ikinci fazında ise Eskişehir ve Gaziantep OSB’leri belirlenmiş ve sürdürülebilir yaklaşımların, fikir ve önerilerin OSB’lere nasıl uygulanacağı araştırılmıştır. Bu arada projeyi finanse eden Dünya Bankası Grubu’nun yeşil OSB projesine toplamda 300 milyon dolarlık bir bütçe ayırdığını belirtelim.

Konuya ilişkin geliştirilen mevzuatta yeşil OSB’lerin öne çıkan özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Çevresel, sosyal ve ekonomik anlamda sürdürülebilir olmayı amaçlayan,
• Bunun için ürün ve hizmet tedarikiyle ilgili süreçlerde iyi üretim uygulamaları ve kaynak verimliliği gibi yeşil performans önlemlerini almaya çalışan
• Altyapıda yeşil uygulamalara ve yaklaşımlara öncelik veren (düşük su ve karbon ayak izi, yüksek sosyal fayda, yönetim ve hizmette optimizasyon, sosyal hizmetlere kolay ve hızlı erişim vs)
• Endüstriyel simbiyoz (şirketlerin kendi içerisinde atıkları hammadde olarak kullanmak üzere geliştirdiği iş birliği yaklaşımı) ile verimli kaynak kullanımını teşvik eden

Yeşil OSB Projesinin Detayları

Yeşil OSB projesinin, OSB’lerin ekonomik, sosyal, çevresel ve bölge yönetimi olmak üzere dört farklı konuda belirli sürdürülebilirlik kriterlerini karşılaması üzerine inşa edildiğini söyleyebiliriz. Yeşil olarak sınıflandırılmış bir OSB’nin şu konularda nasıl bir tutum sergilediği, pratikte neler yaptığı ve sürdürülebilirlik potansiyelinin ne olduğu son derece önemlidir:

• Çevre
  • Çevresel yönetim ve takip
  • Su ve enerji yönetimi (su ayak izi, karbon ayak izi ve ekolojik ayak izinin hesaplanması, raporlanması, doğrulanması vs)
  • Atık yönetimi ve endüstriyel simbiyoz yaklaşımı çerçevesinde atıkların hammadde olarak değerlendirilmesi
  • İklim değişikliği ile mücadele ve doğal ekosistemin ve biyoçeşitliliğin korunması
• Sosyal
  • Sosyal altyapının inşa edilmesi
  • Paydaşlarla etkin ve sürdürülebilir iletişim ağının oluşturulması
  • Sosya yönetim sistemlerinin kurulması ve etkin bir şekilde işletilmesi
• Ekonomik
  • Yerel firmaların desteklenmesi, yerel ekonominin güçlendirilmesi ve KOBİ desteklerinden faydalanma
  • Ekonomik değerler yaratma
  • İstihdamı artıracak verimli ürün, hizmet ve projeler geliştirme
  • İhracat payının artırılması
• Yönetim
  • OSB yönetim vizyonunun ve misyonunun kurumsal sürdürülebilirlik ilkeleriyle uyumlu hale getirilmesi
  • Bölge planlama ve imar çalışmalarının sürdürülebilir altyapı ile gerçekleştirilmesi
  • Bölgedeki risklerin yönetilmesi
  • Doğal afet durumlarda bölgedeki firmaların desteklenmesi ve dayanıklı bir koordinasyon yapısının oluşturulması

Yeşil OSB Sertifikası Nasıl Alınır?

Yeşil OSB sertifikası almanın ilk ve en önemli aşaması, faaliyetlerin ulusal ve uluslararası mevzuatlara uygun hale getirilmesidir. OSB’lerin daha sonra bir ön yeterlilik aşamasından geçmesi gerekiyor. Bunun için ise karşılanması gereken 12 kriter mevcut. Şimdi bunlara kısaca göz atalım:

• Yerleşil bir OSB yönetiminin kurulması
• Performans göstergelerinin takibi
• Yeşil dönüşüm planının hazırlanması
• Master planının oluşturulması ve belirli periyotlarla gözden geçirilmesi, gerekli durumlarda revize edilmesi
• Çevresel etkileri değerlendiren bir planın hazırlanması
• Endüstriyel simbiyoz uygulamaları, altyapı ve tesisleşmeye ilişkin bir planın oluşturulması
• ISO 50001 Enerji, ISO 14001 Çevre veya ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi sertifikalarından en az birine sahip olmak
• OSB içinde ve / veya çevresinde hastane, kreş, mesleki eğitim binaları, ilk yardım merkezi vb gibi sosyal tesislerden en az birinin bulunması
• Yeşil OSB projesi kapsamında yenilenebilir enerji kullanımını detaylandıran bir planın hazırlanması
• Yeşil OSB sertifikasyon sistemi hakkında bilgilendirme yapan ve çalışan ve firmaların farkındalık düzeyini artıran çeşitli aktivitelerin planlanması
• OSB çalışmalarına katkı sunan KOBİ’lerin desteklenmesi
• Tıpkı şirketlerin yıllık olarak hazırladığı kurumsal sürdürülebilirlik raporları gibi OSB’nin yeşil performansı hakkında bilgiler içeren yıllık raporların oluşturulması ve yayınlanması

Yeşil OSB projesi kapsamında, bu 12 ön koşulu kapsayacak şekilde, çevresel, sosyal, yönetim ve ekonomi olmak üzere dört ana başlıkta toplamda 21 farklı performans göstergesi belirlendi. Bunun içerisinde;

• ekonomik gelirler,
• su tüketim miktarı,
• enerji kullanımındaki değişiklik,
• ihracat payındaki değişim,
• istihdamdaki cinsiyet eşitliği düzeyi,
• memnuniyet anketlerinin sonuçları,
• sahip olunan yönetim sistemi sertifikaları sayısı,
• yerel olarak tedarik edilen mal ve hizmetler

gibi birçok parametre mevcuttur. Yeşil OSB sertifikasyonunun ikinci aşamasında OSB’ler bu parametreler üzerinden değerlendiriliyor ve sonuçlara göre sertifikasyon süreci başarılı / başarısız olarak tamamlanıyor.

Yeşil OSB Sertifikasının Avantajları

Yeşil OSB sertifikası, OSB’lere, yerel halka, hükümetlere, OSB tedarikçilerine, müşterilere ve diğer tüm paydaşlara çok sayıda fayda sağlıyor. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Sürdürülebilirliğin her alanda önem kazandığı günümüzde OSB faaliyetlerini sürdürülebilir kılmak için kapsayıcı eylem planlanların oluşturulması
• Doğal kaynakların verimli kullanımı, bu konudaki risklerin en aza indirilmesi
• İşletme maliyetlerinin düşürülmesi
• OSB’ler için sürdürülebilir büyüme fırsatlarının değerlendirilmesi
• Kurumsal itibarın yükselmesi
• Bölge halkının sosyal, ekonomik ve çevresel çıkarlarının korunması
• Gelişmiş ve dinamik bir iş ortamı sağlayarak çalışanların ve işverenlerin motivasyonlarının ve iş tatminlerinin artırılması