Yeşil finans, düşük karbonlu, sürdürülebilir ve kapsayıcı yöntemlerle geleneksel ekonomiyi dönüştürmeyi teşvik eden bir sistemdir. Yeşil finans modeli sürdürülebilir kalkınma projelerini ve girişimlerini, çevresel ürünler ve politikalar için kullanılan tüm finansal araçları vs kapsamaktadır. Yeşil finansmanın iki temel amacı, çevresel dışsallıkları içselleştirmek ve risk algılamalarını azaltmaktır. Yeşil finansı büyük ve ekonomik olarak uygun bir ölçekte uygulamak, sürdürülebilir olmayan büyüme modelleri yerine yeşil yatırımlara öncelik verilmesini sağlamaya yardımcı olmaktadır. Yeşil finansman, şeffaflığı ve çevresel hedeflere yapılan yatırımların uzun vadede faydalı olmasını sağlamaktadır. Bu model BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri tarafından belirlenen tüm sürdürülebilir kalkınma kriterleriyle de uyumlu ve iç içedir.
Yeşil finansman, yatırım, bankacılık ve sigorta ürünleri vb gibi çok çeşitli finansal ürün ve hizmetleri kapsamaktadır. Bu finansman modelinde baskın finansal araçlar borç ve öz sermayedir. Artan talebi karşılamak için yeşil tahviller ve karbon piyasası araçları gibi yeni finansal araçların yanı sıra yeşil bankalar ve yeşil fonlar gibi yeni finansal kuruluşlar oluşturulmaktadır. Yenilenebilir enerji yatırımları, sürdürülebilir altyapı finansmanı ve yeşil tahviller, yeşil finansman faaliyetleri içinde en çok ilgi duyulan ve talep gören alanlardır.
Yeşil finansman, daha sürdürülebilir bir ekonominin gelişimini teşvik etmek için çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kriterlerini yatırım kararlarına entegre eden ve sürdürülebilirliği risk yönetimine dahil eden tüm finans sektörlerinde ve varlık sınıflarında yapılan yatırımları finanse etmektedir. Günümüzde yatırım değer zincirindeki çeşitli aktörler, ESG bilgilerini raporlama süreçlerine giderek daha fazla dahil etmektedir. ESG raporlaması nişten ana akıma kayarken ve bilanço üzerinde etki göstermeye başladıkça, yatırımcılar ESG performansının nasıl değerlendirildiği, yönetildiği ve raporlandığı konusunda zorlu sorular ortaya atmaktadır.
ESG faktörleri, sigortacının varlık ve yükümlülüklerine yönelik risklerin değerlendirilmesinde kritik öneme sahiptir. Bu riskler genellikle üç aşamalıdır: fiziksel risk, geçiş riski ve yükümlülük riski. Bankalar için, ESG riskleri bankaların kredibilitesi üzerinde bir etkiye sahiptir. Bankalar daha sonra çevresel sonuçları risk ve fiyatlandırma değerlendirmelerine dahil ederek sürdürülebilir kredi sağlayabilmektedir. Kurumsal yatırımcılar, riskleri ve fırsatları belirlemek için portföy seçimi ve yönetimine ESG faktörlerini de dahil edebilmektedir.
Yeşil Finansmanın Zorlukları ve Fırsatları
Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmak için gerekli finansman açığının yalnızca gelişmekte olan ülkelerde bile yıllık birkaç trilyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. Düşük karbonlu bir ekonomiye geçiş, ancak yüksek düzeyde özel sektör katılımıyla finanse edilebilecek önemli yatırımlar gerektirmektedir. Özel yatırımlarda ESG hususlarının benimsenmesi, bir risk yönetimi uygulamasından, iş ve toplum için uzun vadeli değer yaratan inovasyon yaklaşımlarına ve yeni fırsatlara dönüşmektedir. Ancak, yeşil yatırımlar için sermayenin harekete geçirilmesi, çeşitli mikro ekonomik zorluklar nedeniyle sınırlı kalmıştır.
Örneğin, uzun vadeli yeşil yatırımlar ile yatırımcıların nispeten kısa vadeli zaman ufukları arasında vade uyumsuzlukları vardır. Ayrıca, şimdiye kadar mali ve çevresel politika yaklaşımları çoğu zaman koordine edilmemiştir. Özel sektör finansmanını büyütmek ve çeşitlendirmek için hükümetler, sermaye akışlarını artırmak ve özellikle kapasite geliştirme girişimleri yoluyla farklı varlık sınıflarında yenilikçi finansal yaklaşımlar geliştirmek için farklı aktörle birlikte çalışabilir.
Yeşil finansmanla ilgili en önemli konulardan biri de şudur: Yatırımcıların ve finans kurumlarının sermayeyi verimli bir şekilde tahsis etmesine ve bilinçli kararlar almasına yardımcı olmak için uyumlu bir “yeşil” tanımına ve yeşil faaliyetlerin doğru bir şekilde sınıflandırılmasına ihtiyaç vardır. “Yeşil yıkamayı” (greenwashing) önlemek için yeşil finansman tanımının daha şeffaf olması gerekiyor. Bu bağlamda, sermaye akışlarını yeşil ve sürdürülebilir yatırımlara yönlendirmenin yanı sıra piyasa ve risk analizi ve kıyaslama için yeşil finansman üzerine ortak asgari standartlar ve tanımlamaların yapılması gereklidir. Açıklamaya ilişkin standartlar ve kurallar, yeşil finans varlıklarının geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Yeşil finansman için düzenleyici teşviklerle tamamlanan gönüllü ilkeler ve yönergeler, tüm varlık sınıfları için uygulanmalı ve izlenmelidir.
Yaygın bir yeşil finans aracı yeşil tahvildir. Neyin yeşil bir bağ oluşturduğunu tanımlayan bir davranış kuralları vardır. Bir tahvilin hak kazanabilmesi için hasılatların kullanımına ilişkin kriterlere uyması, proje değerlendirme ve seçimi için bir sürece sahip olması, herhangi bir gelirin uygun şekilde yönetilmesini sağlaması ve ayrıntılı raporlama sunması gerekir.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve Yeşil Finansman
Birleşmiş Milletler (BM) finansal sistemleri 2030 sürdürülebilir kalkınma hedefine uyumlu hale getirmek için ülkeler, finansal düzenleyiciler ve finans sektörüyle birlikte çalışmaktadır. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin gerçekleştirilmesini desteklemek için finansal akışları yönlendirmektedir. Günümüzün küreselleşen ekonomisinin merkezinde, bankaların ve yatırımcıların farklı sektörlere sermaye tahsis ettiği finansal piyasalar yer almaktadır. Tahsis edilen sermaye, ekosistemleri ve yarının üretim ve tüketim kalıplarını şekillendirmektedir.
Yeşil finansman konusundaki mevcut çalışmaların ana alanlarını şöyle özetleyebiliriz:
- Uygun ortamın yaratılması konusunda kamu sektörünün desteklenmesi
- Yeşil tahvil gibi finansman mekanizmalarında kamu-özel sektör ortaklıklarının teşvik edilmesi
- Topluluk işletmelerinin mikro krediyle kapasite geliştirmesi
BM kaynak verimliliği programı aracılığıyla ülkelere finansman sistemi için politikalarını ve düzenleyici ortamlarını gözden geçirme ve sürdürülebilir finans yol haritaları geliştirme hizmeti sunmaktadır. Bu süreçte merkez bankalarına da destek olan BM, alt-bölgesel, bölgesel ve küresel düzeyde çok ülkeli politika girişimlerinin yolunu şekillendirmek ve desteklemek için yerel finans piyasaları konusunda tüm paydaşlara yardım etmeyi planlamaktadır.
