Net sıfır karbon, küresel sera gazı (GHG) emisyonlarının azaltılması ve mevcut olan miktarın dengelenmesi yoluyla sıfıra indirilmesini ifade ediyor. İstenmeyen iklim etkilerinden kaçınmak için bu emisyonlarının 2030 yılına kadar yarı yarıya düşmesi ve yüzyılın ortalarında net sıfıra ulaşması gerekiyor. Bu aciliyetin farkında olan çok sayıda ulusal hükümet, yerel yönetim ve iş dünyası lideri, kendi yetki alanları veya işletmeleri dahilinde net sıfır karbon emisyonuna ulaşma taahhüdünde bulundu. Bugüne kadar, dünyanın en büyük sera gazı emisyon üreticileri (Çin ve Amerika Birleşik Devletleri) dahil olmak üzere 50’den fazla ülke net sıfır karbon hedeflerini açıkladı. Ayrıca, yüzlerce bölge, şehir ve işletme de kendi hedeflerini belirlemiş durumda.
Net Sıfır Karbon Emisyonuna Ulaşmak
İnsanlar tarafından salınan tüm sera gazı emisyonları, karbon giderme (carbon removal) olarak bilinen bir süreçte atmosferden sera gazlarının uzaklaştırılmasıyla dengelendiğinde, net sıfır emisyon elde edilecektir. Bunun için her şeyden önce, insan kaynaklı emisyonlar (fosil yakıtlı araçlar ve fabrika kaynaklı emisyonlar vs) mümkün olduğunca sıfıra yakın şekilde azaltılmalıdır. Atmosferde kalan sera gazları daha sonra , ormanları eski haline getirmek ya da doğrudan hava yakalama ve depolama (DACS) teknolojisini kullanmak gibi metotlarla gerçekleşebilecek eşdeğer miktarda karbon giderme ile dengelenmelidir. Net sıfır karbon emisyonuna ulaşıldığında karbon-nötr bir dünyada yaşamaya başlayacağız.
Net Sıfır Karbon ve Paris Anlaşması
Paris Anlaşması uyarınca ülkeler, ısınmayı 2oC’nin oldukça altında, ideal olarak 1,5oC ile sınırlamayı kabul etti. Günümüzde 1,1oC’lik küresel ısınmadan ötürü eriyen buzullar, yıkıcı ısı dalgaları ve yoğun fırtınalar gibi ortaya çıkan birçok küresel iklim etkisi, sıcaklık artışını en aza indirmenin aciliyetini gösteriyor. Yapılan araştırmalar, Paris Anlaşması’nın sıcaklık hedeflerine ulaşmanın aşağıdaki zaman çizelgelerinde net sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı gerektireceğini belirtiyor:
- Isınmayı 1,5oC ile sınırlayan senaryolarda, karbondioksitin (CO2) 2044 ile 2052 arasında net sıfıra ulaşması ve toplam sera gazı emisyonlarının 2063 ile 2068 arasında net sıfıra ulaşması gerekir. Aralıkta daha erken net sıfıra ulaşmak, geçici olarak 1,5oC’yi aşma riskini ortadan kaldırır. Aralığın tepesine ulaşmak ise sonunda düşmeden önce bir süre için 1,5oC’nin geçileceğini gösteriyor.
- Isınmayı 2oC ile sınırlayan senaryolarda, CO2‘nin 2070 yılına kadar (ısınmayı 2oC ile sınırlama olasılığının %66’sı için) 2085’e (%50-66 olasılıkla) kadar net sıfıra ulaşması gerekir. Toplam sera gazı emisyonları yüzyılın sonunda veya sonrasında mutlaka net sıfıra ulaşmalıdır.
Net Sıfır Karbon Hedefi İçin Neler Yapılmalı?
Net sıfır karbon için bireysel ve kurumsal düzeyde ve hükümetlerin politikaları bazında birçok şeyin değişmesi gerekiyor. Bu bağlamda, günlük rutinlerimiz değişmeli, politikacılar bu hedefi önceleyen kararlar almalı ve teknolojinin bu konunun üzerine gitmesi gerekiyor. Örneğin, IPCC’nin (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) 1,5oC’lik küresel ısınma için hazırladığı özel rapora göre, küresel ısınmayı 1,5oC azaltım hedefine giden yolda, yenilenebilir enerji kaynaklarının 2050 yılına kadar elektriğin %70-85’ini sağlaması bekleniyor. Ayrıca, enerji verimliliği ve yakıt değiştirme önlemleri, ulaşım için kritik öneme sahiptir. Gıda üretiminin verimliliğini artırmak, beslenme seçimlerini değiştirmek, ormansızlaşmayı durdurmak, bozulmuş arazileri eski haline getirmek ve gıda kaybını ve israfını azaltmak da karbon emisyonları azaltmak için önemli bir potansiyele sahiptir.
Küresel ısınmayı 1,5oC ile sınırlamak için gerekli yapısal ve ekonomik geçişe, özellikle yüksek karbonlu endüstrilere bağlı işçiler için adil bir şekilde yaklaşılması kritik önem taşıyor. Gerekli teknolojilerin birçoğunun mevcut ve yüksek karbonlu alternatiflere göre giderek daha uygun maliyetli olması bu geçiş için büyük bir avantaj. Güneş ve rüzgar enerjisi halihazırda dünyanın üçte ikisi için mevcut olan en ucuz gücü sağlayabiliyor artık. Piyasalar bu fırsatlara ve yüksek karbonlu bir ekonominin risklerini fark ediyor ve buna göre bir değişi süreci içine giriyor.
Net sıfır karbon için karbon giderme yatırımları da gereklidir. Küresel ısınmayı 1,5oC ile sınırlı tutmak için IPCC tarafından değerlendirilen farklı yolların tümü, bir dereceye kadar karbon gidermeye dayanıyor. CO2‘nin atmosferden uzaklaştırılması, havacılık gibi net sıfır emisyona ulaşmanın daha zor olduğu sektörlerden kaynaklanan emisyonları da dengeleyecektir. Karbon giderme, ayrıca arazi tabanlı yaklaşımlar ve teknolojik yaklaşımlar dahil olmak üzere çeşitli yollarla da sağlanabilir.
