PAS 2050 Nedir?
PAS 2050 karbon ayak izi hesaplamalarında kullanılmak üzere BSI tarafından yayınlanan bir standarttır. BSI’nin (İngiliz Standartları Enstitüsü) yayınladığı bu standart, bir BS, EN veya ISO standardı olarak kabul edilmemektedir. BSI’nın hızlı standardizasyon amacıyla yayınladığı Kamuya Açık Şartnameler’den (PAS) biri olan PAS 2050 karbon ayak izi hesaplama dokümanının son versiyonu 2011 yılında yayınlanmıştır. Daha önce 2008 yılında yayınlanan PAS 2050 karbon ayak izi dokümanı da böylelikle yürürlükten kaldırılmıştır. PAS 2050 karbon ayak izi standardı BSI tarafından genellikle iki yıllık gözden geçirme çalışmalarıyla kontrol edilmekte ve gerek duyulursa revize edilmektedir.
PAS 2050 karbon ayak izi dokümanı çeşitli mal ve hizmetlerin yaşam döngüsü boyunca oluşturdupu sera gazı emisyonlarının hesaplanması için ihtiyaç duyulan gereksinimleri açıklamaktadır. Karbon ayak izi hesabında “beşikten kapıya” (cradle-to-gate) ve “beşikten mezara” (cradle-to-grave) yaklaşımlarının kullanılmasını öngören PAS 2050 dokümanı, ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerinin toplamının hesaplanmasını sağlamaktadır. Bu sayede daha kapsamlı, tutarlı, şeffaf ve güvenli sera gazı emisyon çalışmaları yapılabilmektedir. PAS 2050 karbon ayak izi dokümanı ayrıca yapılan hesaplamaların kaydedilmesi ve raporlanması için de belirli ilkeleri ve prensipleri ortaya koymaktadır.
PAS 2050 karbon ayak izi standardı, yapılan hesaplamalara hangi sera gazı kaynaklarının ve uzaklaştırma değerlerinin dahil edilmesi gerektiğini ve bu değerlerin işlenmesi ve dengelenmesi için ihtiyaç duyulan kriterleri açıklamaktadır. Standart içerisinde küresel ısınma potansiyeli (GWP | Global Warming Potential); arazi kullanımı, fosil ve biyojenik kaynaklardan dolayı oluşan sera gazı emisyonları ve karbon depolama etkilerinin analizine ilişkin bilgiler de mevcuttur. Bu bağlamda PAS 2050’nin emisyon muhasebesi ve envanter çalışmaları için çok önemli bir referans olduğunu söyleyebiliriz.
PAS 2050 Kapsamı
PAS 2050 karbon ayak izi standardının kapsamıyla ilgili şu hususların önemli olduğunu belirtmekte fayda vardır:
- Sera gazı emisyon değerlerinin hesaplanmasında kullanılan yaşam döngüsü analiziyle ilgili EN ISO 14040 ve EN ISO 14044 standartları referans alınmaktadır.
- Belirli ürün ve hizmetlerden kaynaklı karbon ayak izi hesaplamaları uygunluk, tamlık, tutarlılık, doğruluk ve şeffaflık ilkelerine göre yapılmaktadır.
- PAS 2050 karbon ayak izi dokümanı kullanılarak yapılan çalışmalara ilişkin tüm veriler en az üç yıl muhafaza edilmek üzere uygun formatta belgelenmelidir.
- PAS 2050 karbon ayak izi standardı;
- sera gazı emisyonlarının uzaklaştırmalarının kapsamı ve hesabı
- ürün ve hizmetlere ilişkin GWP değerleri
- uçaklardan kaynaklı emisyon ve uzaklaştırma değerleri
- karbon depolama teknikleri
- arazi kullanımının sera gazı emisyonlarına etkisi
- toprak karbon değişikliğinin işlenmesi
- karbon dengeleme yaklaşımı
- çiftçilik faaliyetleri, toprak kullanımı; yakıt, elektrik ve ısı sarfiyatından ve atıklardan kaynaklanan sera gazı emisyon değerleri
- ulaşımdan kaynaklı emisyonlar
- geri dönüşüm süreci ve geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımından kaynaklı emisyonlar
- yapılan analizleri geçerli kılmak için yapılması gerekenler ve analizin geçerlilik süresi
- yapılan hesaplamaların doğruluğu için yapılan iddialar ve dayanaklar
- hangi verilerin ne zaman ve nasıl açıklanacağı
bilgilerini içermektedir.
PAS 2050 Nerelerde Kullanılır, Neden Önemlidir?
PAS 2050 karbon ayak izi standardı, her ne kadar BS tarafından yayınlanan bir doküman olsa da tüm dünyada geçerli olan saygın bir çalışmadır. Bu dokümanı kullanan firmalar doğrudan veya dolaylı olarak büyük avantajlar elde etmektedir. Bu faydalardan bazıları şunlardır:
- Ürün ve hizmetlerin karbon ayak izi hesaplamalarına ilişkin kapsamlı bir çerçeve kullanılması
- Hesaplamalarda “yaşam döngüsü analizi” gibi birçok disiplinde kullanılan ve tüm dünyada kabul edilen modern bir yaklaşımın kullanılması
- PAS 2050 karbon ayak izi standardının kullanılması sayesinde tedarikçilerin çevresel performansının değerlendirilmesi ve tedarikçi seçimlerinin kolaylaşması
- Sera gazı emisyon değerlerinin doğru ve tutarlı bir şekilde hesaplanmasının yanı sıra emisyonların azaltımına ilişkin de dünya çapında birçok kuruluş tarafından – hatta hükümet bazında – tanınan bir dokümanın kullanılması
- Karbon ayak izi hesaplamalarının nicel bir hale getirilmesi, yönetilmesi ve karşılaştırılabilmesi için yaygın olarak kabul görmüş bir standardın kullanılması
- PAS 2050 karbon ayak izi standardı, kurumsal sürdürülebilirlik ve sosyal sorumluluk çalışmalarına da katkı sağlamakta; özellikle çevresel sürdürülebilirlik konusunda kuruluşlara rehberlik etmektedir.
- Günümüzde birçok kuruluş mal ve hizmet satın alacağı zaman sorumlu satın alma yaklaşımı çerçevesinde PAS 2050 standardını referans olarak kabul etmektedir.
