BEST Konut Sertifikası
B.E.S.T.-Konut ya da ÇEDBİK-Konut olarak bilinen B.E.S.T. sertifikası tanıtımı öncesinde kısaca ÇEDBİK hakkında bilgi vermek yerinde olacaktır. Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği ÇEDBİK 2007’de bir grup akademisyen ve sivil toplum gönüllüsü tarafından kurulmuştur. Haziran 2012’de ‘Dünya Yeşil Binalar Konseyi (WGBC) Tam Konsey Statüsü’ kazanmıştır ve yeşil bina hareketinin altyapısını oluşturma çalışmalarına bu statü ile devam etmiştir. Türkiye’deki yeşil bina çalışmalarında aktif çatı kurum rolü üstlenen ÇEDBİK de USGBC ile sözleşmesi dahilinde Türkiye’deki LEED çalışmalarını desteklemekte, tanıtım eğitimleri düzenlemekte ve yeşil bina sertifikasyon sistemlerinin uygulamasının artırılması için çeşitli farkındalık çalışmaları yürütmektedir.
Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği, yeni konut projelerinde uygulanmak üzere Türkiye koşullarına uygun sertifika sistemi B.E.S.T-Konut’u 2013 yılında oluşturmuştur. B.E.S.T-Konut Sertifikası’nın amacı; sağlıklı toplumlar, yaşanabilir bir çevre ve gelişmiş bir ekonomi yaratmaktır. Bununla birlikte bu sertifika, bina standardında çıtayı yükseltmeyi hedeflemektedir. Yapılı çevrede sürdürülebilirliği ölçerken, çeşitli çözümlerle ideal duruma yaklaşmaya çalışmaktadır.
B.E.S.T-Konut Sertifikası kapsamında konutlar 9 başlık altında değerlendirilmektedir. Bu kategoriler aşağıda belirtilmiştir:
- Bütünleşik Yeşil Proje Yönetimi,
- Arazi Kullanımı,
- Su Kullanımı,
- Enerji Kullanımı,
- Sağlık ve Konfor,
- Malzeme ve Kaynak Kullanımı,
- Konutta Yaşam,
- İşletme ve Bakım,
- Yenilikçilik
B.E.S.T Konut Sertifikasına başvuran projeler 9 farklı kategori altında uyguladıkları stratejilere göre 110 puan üzerinden değerlendirilir ve 4 farklı sertifika derecesinden biri ile sertifikalandırılır. Onaylı (46-64 puan), İyi (65-79 puan), Çok İyi (80-99 puan), Mükemmel (100-110 puan)
ÇEDBİK- Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği tarafından geliştirildiği için ÇEDBİK-Konut olarak da adlandırılan B.E.S.T sertifikasına sahip güncel bina sayısı henüz 23’dür.
YeS–TR Sertifikası
Türkiye’de ulusal ve yerel düzeyde enerji verimli, çevre dostu bina ve yerleşme uygulamalarının yaygınlaştırılması amacıyla geliştirilen yerli Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi (YeS-TR), yetkili kuruluşlar tarafından bina ve yerleşme alanlarına sertifika belgesi verilmesi amaçlanmaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, küresel ısınma ve iklim değişikliği, su kaynaklarında azalma, çevre kirliliği ve doğal kaynakların hızla tüketilmesi gibi nedenler, yapı sektöründe çevre dostu yeşil binaların yapılmasını gereklilik haline getirdiğini belirtmiştir. Bu kapsamda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) arasında, iklim verilerine ve yöreye uygun, ihtiyacı kadar enerji ve su tüketen, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan bina ve yerleşmelerin değerlendirilmesi ve sertifikalandırılması amacıyla 26 Şubat 2016’da “Ulusal Değerlendirme Kılavuzu” geliştirilmesine yönelik protokol imzalanmıştır. Daha sonra yapıyı arazi seçiminden yıkımına kadar yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendiren, doğayla uyumlu, sürdürülebilir ve bulunduğu yerin coğrafi özelliklerini kullanan bina uygulamalarının yaygınlaştırılması amacıyla da 2018’de Türkiye’ye özgü “bina” ve “yerleşme” ana kategorileri çerçevesinde “Sertifika Sistemi Kılavuzu” hazırlanmıştır.
Kılavuz çerçevesinde ise 8 Kasım 2019’da Ulusal Yeşil Sertifika Sistemi (YeS-TR) yazılımı alt yapısı oluşturulmuştur. Güncel olarak E-Devlet, YÖK, Maliye ve Vergi Sistemi, Adres Kayıt Sistemi gibi birçok yazılımla entegre halinde çalışan; Binalara ve Yerleşmelere ait “Yeşil Sertifika” oluşturmak amacıyla hazırlanan Ulusal Yeşil Sertifika Bilgi Sistemi (YeS-TR) yazılımı tamamlanmıştır.
Gönüllülük esasına dayanan ve idarelerce zorunlu tutulmayacak sistemde, yetki verilen kurumlar sürdürülebilir yeşil binalar ve yeşil yerleşmeler için “geçer”, “iyi”, “çok iyi” ve “ulusal üstünlük” sertifika derecelerinde sertifikalar oluşturulması hedefleniyor.
Yeşil sertifika uzmanı, yeşil sertifika değerlendirme uzmanı, yeşil sertifika komisyonu ve değerlendirme kuruluşunun niteliklerini, eğitim ile ilgili hususları, Yeşil Bina ile Yeşil Yerleşmelerin değerlendirmesine ilişkin şartları kapsayan değerlendirme kılavuzlarını ve denetlemelere ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanan “Binalar ile Yerleşmeler için Yeşil Sertifika Uygulama Tebliği” ise 09.06.2021 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğ kapsamında yer alan “Binalar ile Yerleşmeler için Yeşil Sertifika” sisteminin aktörleri olan Bakanlık, eğitici kuruluşlar, değerlendirme kuruluşları ve Yeşil Sertifika Uzmanları (YESU) ile Yeşil Sertifika Değerlendirme Uzmanlarının (YESDU) sorumluluklarını şöyle açıklanabilir:
– Bakanlık sistemin kurulması, idame ve işletmenin gerçekleştirilmesi, yetkilendirme ve denetlemelerin yürütülmesi faaliyetlerini gerçekleştirecektir.
– Eğitici Kuruluşlar, Yeşil Sertifika Uzmanı olmak isteyen teknik personelin eğitimlerinden sorumlu olan kuruluşlar olacaktır. Bu kuruluşlar eğitim ve sınavlarını Yönetmelik ve tebliğde yayınlanan kurallar çerçevesinde yapacaklardır.
– Değerlendirme Kuruluşları ise bina ve yerleşme projelerini hazırlayacak olan Yeşil sertifika uzmanları (YESU), hazırlanan proje modüllerini değerlendirecek olan Yeşil Sertifika Değerlendirme Uzmanları (YESDU) arasındaki koordinasyonu sağlayacak ve uzman değerlendirmelerin sonucunda talep edilen Yeşil Sertifikaların onay sürecini yürütecektir.
– YESU olarak tanımlanan Yeşil Sertifika Uzmanları yeşil sertifika başvurusu, proje hazırlanması ve sürecin takibini yapacak, ayrıca istenildiği takdirde proje aşamasından başlayarak binaların yeşil sertifika almasına kadar geçen süreçte danışmanlık hizmeti verebileceklerdir.
– YESDU olarak tanımlanan Yeşil Sertifika Değerlendirme Uzmanları ise YESU’lar tarafından gerçekleştirilen sertifika başvurularında kendi uzmanlık alanlarına ait modülleri değerlendirmek ve puanlama yapmakla yükümlüdürler.
Ulusal olarak başlatılan YeS-TR sertifikasının başta Türki cumhuriyetler olmak üzere uluslararası düzeyde tanınan ve kullanılan özellikte olması amaçlanmaktadır.
Türkiye’de Yeşil Bina Standartları Hakkında Güncel Durum
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2017 yılında yayımlanan Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği uygulama esaslarını bir tebliğle belirledi. Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Uygulama Tebliği, Resmi Gazete’nin 9 Haziran 2021 tarihli mükerrer sayısında yayımlandı. Tebliğ kapsamında; yeşil sertifika uzmanı, yeşil sertifika değerlendirme uzmanı, yeşil sertifika komisyonu ve değerlendirme kuruluşunun niteliklerini, eğitim ile ilgili hususları, yeşil bina ile yeşil yerleşmelerin değerlendirmesine ilişkin şartları kapsayan değerlendirme kılavuzlarını ve denetlemelere ilişkin usul ve esaslar belirlendi. Tebliğ ile belirlenen ilgili görevlilere yönelik eğitimler verildi ve verilmeye devam etmektedir. Binalar ve Yerleşmeler için Yeşil Sertifika Yönetmeliği yeşil bina sertifikasını zorunlu kılmamakla birlikte, ulusal bilinirliğin artmasına sebep olmuştur. Ülkemizde Leed ve Breeam yaygın olarak kullanılmaktadır. YeS-TR ileride planlandığı gibi uluslararası tanınmışlığa ulaşırsa bina yapımında yeşil bina oranının çok hızlı artacağı beklenmektedir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca hazırlanan “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 19 Şubat 2022’de Resmi Gazete ‘de yayımlandı. Yönetmelik değişikliğiyle normal binalara göre enerji verimliliği daha fazla olan ve kullandığı enerjinin belirli bir kısmını yenilenebilir enerji kaynaklarından temin eden “Neredeyse Sıfır Enerjili Binalar” konseptine geçiş, aşamalı olarak zorunlu hale getirilecek. Buna göre 1 Ocak 2023’ten itibaren, bir parseldeki toplam inşaat alanı 5 bin metrekareden büyük olan tüm binalar enerji performans sınıfı en az “B” olacak şekilde inşa edilecek. Ayrıca bu binaların kullandığı enerjinin en az yüzde 5’inin güneş enerjisi paneli, rüzgar enerjisi, ısı pompası gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması zorunlu olacak.
Sonuç olarak ulusal ya da uluslararası yeşil bina sertifikalarından hangisi kullanılırsa kullanılsın küresel sürdürülebilirlik hedefi için çok faydalı olacağı muhakkaktır. Türkiye’de yeşil bina sertifika bilinirliği ve kullanımı henüz gelişmiş ülkelerdeki kulanım oranı ile eş değer değildir. Konu hakkında bilgi eksikliği ve maliyetin artacağına dair ön yargılar, yasal zorunlulukların bu zamana kadar olmaması gibi sebepler ile güncel olarak az olan yeşil binaların yakın bir gelecekte yaygınlaşması zorunluluğu olacağına ön görmek yanlış olmaz.
Yeşil binaların maliyeti, geleneksel yapı yöntemleri ile yapılan binalara oranla ortalama olarak yüzde 2-8 arasında daha yüksektir. Devlet, yeşil bina yapımını teşvik etmek amacı ile belli dönemlerde vergi indirimi ve kredi gibi imkanlar da sunmaktadır. Ayrıca yeşil bina enerji tasarrufu özellikleri ile maliyet farkına kısa sürede amorti etmektedir. Yeşil bina sertifikalarının sağladığı prestij ile mesken ve iş yeri satışı çok daha kolay olacaktır.
